HAFTALIK BÜLTEN - 05.08.2023

ABD TDİ öncesinde piyasalarda haftalık bazlı düşüşler hakim

Geride bırakmakta olduğumuz haftada yurt dışında PMI, ISM ve istihdam verileri takip edilirken, İngiltere M erkez Bankası’nın (BoE) politika fai zi kararı ve tahminleri de piyasaların merceğinde olan diğer konulardı. Bugün ise piyasalarda ABD tarım dışı istihdam (TDİ) verisi bekleniyor

Küresel PMI bileşik endeksi temmuzda 51,7 ile ocaktan beri en düşük seviyesine geriledi. Veride görülen yavaşlama temel olarak Euro Bölgesinden (EB) kaynaklanırken, Almanya, Fransa ve İtalya düşüşte başı çekti. İlgili ülkelerin borsalarından DAX, CAC40 ve FTSE Italia endeksleri yazının yayına hazırlandığı sırada haftalık bazda sırasıyla %3,6, %2,5 ve %2,7 düşüş göstermekteydi. ECB’nin son PPK toplantısında enflasyonun halen yüksek seviyelerde oluşuna yaptığı vurgu ve faiz artırımı konusunda fazla renk vermeyen tutumu, politika faizinde yukarı adımlar azalsa da enflasyonda kalıcı düşüş sağlanana kadar yüksek seviyelerde kalınmaya devam edileceğinin sinyalini verdi. Büyümenin hız kesmesi ve sı kılaştırıcı para politikalarının varlığını sürdürmeye devam edeceğine dair verilen sinyallerin etkisi ise hisse senedi fiyatl amalarında kendini gösterdi. EB üye ülkelerinin önemli hisselerini içeren Stoxx600 endeksi de haftalık bazda %3,5 gerilemiş durumda.

ABD tarafında Hazine’nin borçl anma programını beklentilerin üzerinde açıklaması ve Hazine’nin uzun zaman sonra alım limitini artırması ile Fitch’in ABD uzun vadeli tahvillerine ilişkin kredi notunu AAA’dan AA +’ya düşürmesi (not görünümünü negatiften durağana çekti) hi sse senedi piyasalarında risk algı sını bozdu. Açılış öncesi S&P500 ve Nasdaq Bileşik vadeli endeksleri haftalık bazda sırasıyla %1,6 ve %2,2 düşüş gösterdiler. Genel olarak ABD’de pandemi sonrası yaşanan enflasyonist süreç hisse senedi piyasalarını yönlendirmeye devam ederken, özellikle büyüme hisselerinin enflasyondaki yukarı yönlü seyirden 5 aylık bir zaman farkıyla olumsuz etkilendiği görülüyor (grafik 2). Burada en önemli sebeplerden biri ise Fed’in enflasyona karşı para politikası adımlarını sıkılaştırarak büyüme hisseleri için değerleme adına önem taşıyan uzun vadeli tahvil getirilerini yukarı yönlü etkilemesi oldu.

Yurt içinde Kültür ve Turizm Bakanlığı yabancı turist sayı sı haziranda yıllık bazda %11,35 artışla 5,58 milyon oldu. Bu sonuçla yılın ilk yarısında yabancı turist girişleri yıllık %19,88 artışla 19,6 milyona yükseldi. TÜİK verisine göre ise yılın ilk 6 ayında turizm gelirleri yıllık %27 artışlar 21,7 milyar $ oldu. İstanbul Sanayi Odası Türki ye PMI verileri ise imalat sanayiinde kur gelişmeleri kaynaklı duraklamaya işaret ederek temmuzda 51,5’ten 49,9’a geriledi. Bu dönemde, Türk lirasında görülen değer kaybı ve ücret ayarlamalarının girdi maliyetleri üzerinden nihai ürün fiyatlarında neden olduğu artışlar hem iç hem dış talebin ivme kaybetmesine ve üretimin zayıflamasına yol açtı. İstihdam ise olumlu seyrini sürdürdü.

Yine yurt içinde temmuz tüketici fiyat endeksi aylık bazda %9,49 artışla beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Yıllık enflasyon ise %38,2’den %47,8’e yükseldi. Döviz kuru geçişkenliği, ücret ve vergi artışları da enflasyondaki ana eğilimin yeniden yükselişe geçmesinde önemli rol oynadı. Çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık artış oranlarında da benzer seyir görüldü. B endeksi yıllık enflasyonu 7,7 puan artarak %54,3 olurken, C endeksi yıllık enflasyonu da 8,8 puan artışla %56,1’e yükseldi. Ticaret Bakanlığı temmuz ayı geçici dış ticaret istatistiklerine göre, ihracat yıllık bazda %8,4 artışla 20,1 milyar $, ithalat ise %11,1 artışla 32,5 milyar $ olurken, dış ticaret dengesi 12,4 milyar $ açık verdi. Böylelikle, 12 aylık birikimli dış ticaret açığı hazirandaki düşüşün ardından tekrar yükseldi: 120,9 milyar $. Altın ithalatı hız kazanarak 2,9 milyar $’a ulaşırken, ilk 7 ayda toplam 19,4 milyar $ olarak gerçekleşti. Enerji ithalatı ise 41,1 milyar $ oldu.

İhracatta daralma devam ediyor

Çin'in dış ticaret fazlası mayıs ayındaki 65,8 milyar dolardan Haziran ayında 70,6 milyar dolara yükseldi. İhracat dolar bazında son iki aydır düşüş gösteriyor; haziranda yıllık bazda %12,4 daraldı. İthalat ise ekimden bu yana daralma (şubat hariç) kaydediyor, haziranda yıllık %6,8 düştü. Çin'in en büyük ticaret ortağı olan ASEAN blokuyla ticaret (toplam ticaret içinde payı %15,3) %1,5 azaldı. Aynı dönemde, AB ve ABD ile ticaret sırasıyla %4,9 ve %14,5 azalış gösterdi. Rusya'ya ihracat %78,1, bu ülkeden ithalat ise %19,4 arttı. Çin’de ihracat ve ithalatın dolar bazında temmuz ayında sırasıyla yıllık %12,6 ve %5,5 azalış göstermesibekleniyor.

Üretici fiyatlarında yıllık bazda daralmanın sürmesi bekleniyor

Çin‘de üretici fiyat enflasyonu ekim ayından bu yana yıllık bazda daralma gösteriyor. ÜFE, mayıstaki yıllık %4,6 düşüşün ardından haziranda da %5,4 daraldı. ÜFE, emtia fiyatlarının geçtiğimiz yıla göre düşmesi ve zayıf endüstriyel mal talebi kaynaklı düşüş gösteriyor. Tüketici fiyatları ise Haziran ayında bir yıl öncesine göre yatay seyretti. Gıda ve enerji hariç çekirdek enflasyon yıllık %0,4 arttı. Gıda fiyatları, mayıstaki %1,0 artışın ardından haziranda yıllık %2,3 yükseldi. Tüketici fiyatları enflasyonunun temmuzda yıllık %0,5, ÜFE’nin ise %4,0 düşüş göstermesibekleniyor.

Sanayi üretiminde daralma bekleniyor

Sanayi üretimi (SÜE) mayısta yıllık %11,3, mevsimsellikten arındırılmış olarak aylık bazda ise %1,1 arttı. Takvim etkisinden arındırıldığında ise yıllık bazda %0,2 oranında daraldı. Öncü göstergelerden imalat sanayi PMI endeksi haziranda 51,5 ile yatay seyrederken, sene başından bu yana genişleme bölgesinde bulunuyor. Reel Kesim Güven Endeksi (m.a.) haziranda aylık 0,6 puan artışla 105,7 seviyesinde gerçekleşti. Kapasite kullanım oranı (m.a.) haziranda %76,6 ile tarihsel ortalamalarının hafif üzerinde seyrediyor. Öncü göstergeler, sanayi üretiminde haziranda artışa işaret ediyor. Ancak Kurban bayramında bayram tatilinin 9 güne uzatılması sonucu oluşan köprü günü etkileri nedeniyle manşet verinin hem aylık hem yıllık bazda ana eğilimden daha zayıf olabileceğini değerlendiriyoruz.

ABD’detüketici enflasyonunda kademeli düşüş sürdü

ABD’de tüketici enflasyonu haziranda aylık bazda %0,2 artarken, yıllık artış %3,0 ile Mart 2021’den bu yana en düşük seviyeye geriledi. Barınma/konut endeksi, aylık artışın %70'inden fazlasını oluşturarak en büyük katkıyı yapan endeks oldu; aylık %0,4 arttı. Motorlu taşıtsigortası endeksi de aylık artışta etkili oldu. Enerji fiyatları ise mayısta aylık %5,6 düşüşün ardından haziranda %0,6 artış gösterdi. Gıda fiyatlarında aylık artış %0,1 oldu. Gıda ve enerji fiyatları hariç tutulduğunda çekirdek enflasyon yıllık artış ise %5,3’ten %4,8’e geriledi. TÜFE’nin temmuzda aylık bazda %0,2, yıllık%3,3 artış göstermesi bekleniyor.

Cari dengenin hazirandasınırlıfazla vermesini bekliyoruz

Cari işlemler dengesi, mayıs ayında 7,93 milyar $ açık verdi. Böylelikle,ilk 5 aydaki birikimli cari açık 37,7 milyar $, on iki aylık birikimli cari açık 60,0 milyar $ oldu. Güçlü kredi ivmesi ve TL’deki reel değerlenme ile birlikte çekirdek (altın ve enerji hariç) dış dengedeki bozulma ve kuvvetli altın ithalatı ile yüksek enerji ithalatı ilk 5 aydaki cari açığın ana belirleyicisi oldu. Haziran’da ihracat yıllık bazda %10,5, ithalat ise %17,5 azalırken, dış denge 5,2 milyar $ açık verdi. Hizmetler dengesinde seyahat ve taşımacılık gelirlerinde artış kaynaklı güçlü seyir görülmesini ve bunun neticesinde cari dengenin 258 milyon $ fazla vermesini bekliyoruz.